Handreikingen

Er verschijnen veel handreikingen op het gebied van milieu, duurzame ontwikkeling in relatie tot de ruimtelijke ontwikkeling. Al snel raken ze in de vergetelheid. Mijn overtuiging is dat elke handreiking wel een aantal sterke punten heeft die het waard maakt deze niet te vergeten. Op deze pagina verzamel ik de handreikingen met daarbij een korte toelichting wat deze handreiking waardevol maakt. Begonnen als een overzicht voor eigen gebruik, verwacht dus geen grote analyses of recensies, gewoon mijn observaties, de reden voor mij om die handreiking er nog  eens bij te pakken.

Staat jouw handreiking er niet bij of ben je het niet eens met mijn commentaar, laat een reactie achter of stuur een mail naar info@lieflandmilieu.nl.

Allereerst algemene handreikingen, handreikingen met een thematische insteek.

Algemeen, milieu / duurzame ontwikkeling en ruimtelijke ordening

1. MIRUP, Milieu in Ruimtelijke Plannen

  • Stadsgewest Haaglanden, 2004
  • Milieu-inbreng in ruimtelijke plannen, proces, lagenbenadering, gebiedstypen, maatregelen en voorbeelduitwerking

Waarom deze gebruiken?

  • Visueel zeer aantrekkelijk.
  • Zeer goede uitleg van de lagenbenadering. Daarnaast de lagenbenadering vertaald in praktische hulpmiddelen voor de inbreng van duurzaamheid in ruimtelijke plannen.
  • Uitwerking gebiedstypen in thema’s en vooral in ‘factsheets’. Pagina’s waarin de belangrijkste aspecten van een gebiedstypen en bijbehorende kansen en ambities in beeld zijn gebracht.

Meer informatie

2. Handreiking duurzame ruimtelijke ordening

  • Nog niet officieel uitgegeven, is nog in ontwikkeling, conceptversie is beschikbaar
  • Wat is een duurzame ruimtelijke ordening? Hoe krijg je dat voor elkaar?

Waarom gebruiken? Ik ben niet objectief want ben één van de ontwikkelaars maar toch:

  • De kernwaarden, wat zijn nou echt belangrijke achterliggende waarden als het om een duurzame ruimtelijke ontwikkeling gaat?
  • Duurzaamheid wordt integraal bekeken, het gaat niet om enkele thema’s maar juist om de samenhang tussen duurzaamheidsthema’s onderling en de samenhang met de opgaven in een gebied.
  • Uitgangspunt is hoge ambities, laat je inspireren!
  • Nieuwe instrumenten, transformatieopgaven en gebiedssjablonen.
  • Gaat uitgebreid in op proces, maar vooral op succes en faalfactoren aan de hand van frequently asked questions.

Meer informatie:

3. Duurzame gebiedsontwikkeling: Doe de tienkamp!

  • TU Delft, Praktijkleerstoel gebiedsontwikkeling en H2Ruimte, 2011
  • Duurzaamheid in volle breedte onderdeel van gebiedsontwikkeling laten zijn.

Waarom deze gebruiken?

  • Heldere indeling in 4 principes om tot een duurzame gebiedsontwikkeling te komen
  • Instrumenten / gereedschap dat daarbij kan helpen
  • Voorbeelden uit de praktijk

Meer informatie

4. LOGO

  • DCMR, 2004
  • Locale Gebiedstypologie en Omgevingskwaliteit
  • Inbreng van milieu in ruimtelijke plannen

Waarom deze gebruiken?

  • Voornamelijk vanwege de vele indicatoren die bedacht zijn om leefomgevingskwaliteit in tabellen te kunnen vatten. De handreiking slaat daar wat in door maar is daardoor ook altijd een goede bron.

Meer informatie

  • Te bestellen bij de DCMR, helaas wel wat duur (€200,=)

5. Digitale Handreiking Ruimtelijke Ordening

  • Agentschapnl
  • Over de doorwerking van milieuonderwerpen in de ruimtelijke ordening, met name richting het bestemmingsplan

Waarom gebruiken?

  • Zeer compleet overzicht van milieuaspecten die relevant zijn bij ruimtelijke ontwikkeling.
  • Sterk gericht op inhoud en wetgeving
  • Ik gebruik het vooral als ik voor een thema wil weten wat de belangrijkste wet- en regelgeving is.

Meer informatie

6. Handreiking Stad en Milieu

  • IPO, VNG, ministerie van VROM (I&M)
  • Over de toepassing van de Stad en Milieu benadering

Waarom gebruiken?

  • Om meer inzicht te krijgen in de aanpak Stad en Milieu. Het boekje gaat voor een deel in op de procedures en juridische aspecten. Die zijn nogal aan verandering onderhevig, dus daarvoor moet je toch nog op zoek naar actuele informatie.
  • Om meer inzicht te krijgen in de inbreng van milieu voor een integrale gebiedsvisie. Heel beknopt komt een aantal instrumenten aan de orde die je daarbij kunt gebruiken 9lagenbaenadering, open planproces, milieuprofielen etc..
  • Ik vind persoonlijk de afwijking en compensatie gedachte altijd interessant. Want deze is volgens mij ook heel goed toepasbaar in discussies waar eigen ambities onder druk staan. Stel jezelf dan de vraag hoe je door compensatie kan handelen in de geest van de ambitie.

Meer informatie

7. Milieu in ruimtelijke plannen (meer juridisch)

  • IPO, VNG, ministerie van VROM (I&M) (2008)
  • Juridische mogelijkheden voor milieu in ruimtelijke plannen onder de nieuwe Wet ruimtelijke ordening

Waarom gebruiken?

  • Om meer kennis te krijgen van de wettelijke mogelijkheden om milieu een plek te geven in ruimtelijke plannen. De Handreiking bestaat uit drie delen, een deel voor gemeenten, een deel voor provincies en een deel waarin alle borgingsmogelijkheden opgenomen zijn.
  • Ik heb niet zoveel met de juridische kant van milieu en ruimtelijke ordening. Maar het blijft belangrijk en hier is een mooi overzicht, maar veroudert snel.

Meer informatie

8. Milieu-inbreng in ISV2

  • IPO
  • Hoe milieu in te brengen in ISV projecten

Waarom gebruiken?

  • Al weer wat ouder, ik heb deze zelf nooit gebruikt (de keuze in handreikingen is zo groot)
  • Beschrijving van proces, schaalniveaus, thema’s en gebiedstypen.

Meer informatie:

9. Leidraad water en milieu in ruimtelijke plannen

  • Provincie Utrecht (2006)
  • Verzorgen goede inbreng van milieu (eisen en wensen) in ruimtelijke plannen

Waarom gebruiken?

  • Toelichting op lagenbenadering, milieukwaliteitsprofielen en planproces, erg beknopt.
  • Beschrijving van belangrijkste thema’s voor inbreng in RO-proces (water, bodem, luchtkwaliteit, grondstoffen etc.)
  • Indicatoren voor het meten van prestaties en indeling in verschillende ambitieniveaus. Helaas zijn de indicatoren niet niet voor alle thema’s en aspecten ingevuld.

Meer informatie

Handreikingen thematisch

1. Cradle to cradle in gebiedsontwikkeling (meer info volgt)

  • SenterNovem en RnR groep (ik vermoed uitgegeven in 2010)
  • Adviezen voor toepassen van cradle to cradle bij gebiedsontwikkeling

Waarom gebruiken?

  • Erg gericht op proces en organiseren hiervoor nuttige tips, maar in mijn ogen vaak algemeen.
  • Inspiratie, hoe hebben andere dit aangepakt, persoonlijk verhaal.
  • Interessante tips: “start gebiedsontwikkeling met principes”, “streef naar inherente duurzaamheid”

Meer informatie:

2. Handleiding biodiversiteit (meer info volgt)

Zie bespreking op blog

3. Klimaatwijzer

  • Ministerie van VROM (I&M), werkdocument (2 documenten, klimaatwijzer en modules)
  • Omgaan met de gevolgen van klimaatverandering in ruimtelijke plannen

Waarom gebruiken?

  • Om klimaat een plek te geven in het ruimtelijk planproces, maar daarvoor voldoen andere handreikingen met een goede procesbeschrijving ook.
  • Om meer inzicht te krijgen wat er inhoudelijk nodig is om klimaatbestendig te ontwikkelen.
  • Modules 6 instrumenten zoals ruimtelijke klimaatscan en adaptatiescan en een korte beschrijving van bekende instrumenten als DPL, MKBA, MER etc.
  • Module 7, praktijkvoorbeelden over bijvoorbeeld groene daken, waterberging, koele gebouwen, gebouw als waterkering, waterpleinen en koele wijk.

Meer informatie:

4. GES, Gezondheidseffectscreening stad & milieu

  • GGD Nederland, 2010
  • Methode om milieubelasting te vertalen in gezondheidskundige scores

Waarom deze gebruiken?

  • Natuurlijk als je ooit een GES wilt uitvoeren, maar dat is werk voor specialisten.
  • Om meer inzicht te krijgen in de gezondheidseffecten van bepaalde vormen van milieubelasting. Het handboek gaat uit van de belangrijkste bronnen voor milieubelasting  en behandelt vervolgens de belangrijkste vormen van milieubelasting. Ik gebruik het als ondersteunend materiaal om duidelijk te maken dat het zinvol is een hogere ambitie te hebben dan de wettelijke normen.

Meer informatie:

5. De juridische (on)mogelijkheden bij verankering van energie maatregelen in gebiedsontwikkeling

Meer informatie volgt, handreiking hier te vinden.

6. Handreikingen voor duurzaam bouwen aan gemeenten

Meer informatie volgt, handreiking hier te vinden.

Niet opgenomen: